CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ-ORGANİK BİLEŞİKLER-KARBONHİDRATLAR

           Bu bileşikler yapılarında her zaman karbon (C) atomu taşıyan ve genellikle H,O,N,P,S gibi elementleri barındıran bileşiklerdir.
          Her organik bileşik karbon atomu taşır ancak her karbon taşıyan molekül organik bileşik değildir. ÖR: Karbondioksit ( CO2) organik bir bileşik değildir.

 Organik bileşikler ;

• Karbonhidrat
• Yağ
• Protein
• Vitamin 
• Enzim
• Nükleik Asitler
• ATP dir.

Organik bileşikler işlevlerine göre yapıcı onarıcı,düzenleyici ve enerji verici olmak üzere 3'e ayrılırlar

Enerji veren bileşenleri ise Enerji kullanım sırası,enerji verimi ve yapıya katılma açısından sıralanması ise

   

 şeklindedir.

1 )  KARBONHİDRATLAR

• Yapılarında C,H,O taşırlar.Nadiren N gibi element içerebilirler. ÖR: Kitin bir polisakkarittir ancak N atomu içerir.
• Enerji verici ve yapıya katılıcı görevi vardır.
• Hücre zarının,ATP'nin,nükleik asitlerin ve bitkilerdeki hücre çeperinin yapısına katılır

• Açlık anında ilk tüketilen besin grubudur.
• Kimyasal sindirimleri ilk ağızda başlar.

1) MONOSAKKARİTLER(TEK ŞEKERLİLER)

• Glikoz,Galaktoz,Fruktoz(HEKSOZLAR),Riboz ve Deoksiriboz(PENTOZLAR) dan oluşur.
• Karbonhidratların en küçük yapı birimleridir.
• Çok küçük oldukları için sindirilmezler
• Hücre zarından kolaylıkla geçerler.
• Su da çok iyi çözünürler
• Hücresel solunum için temel yakıttırlar (Glikoz)
• Pentoz şekerler enerji verici olarak kullanılmazlar çünkü bu moleküller DNA , RNA ve ATP'nin yapısına katılır.
• Glikoz,Galaktoz ve fruktoz birbirinin izomeridir ve hücredeki difüzyon hızları

                 Galaktoz > Glikoz > Fruktoz dur

• Glikoz üzüm şekeri olarak bilinir.Aynı zamanda insan kanında bulunan tek karbonhidrattır bu yüzden kan şekeri olarak da adlandırılır.
• Besinlerle alınan Galaktoz ve Fruktoz karaciğerde glikoza dönüştürülerek kana verilir.
• Beyin hücreleri enerji elde etmek için sadece glikoz kullanırlar.
• Glikozun varlığı Benedict çözeltisi ve Fehling çözeltisi ile anlaşılır. Glikoz içeren sıvılara bu çözeltiler damlatılarak ısıtıldıklarında kiremit kırmızısı renge dönüşürler

.
2) DİSAKKARİTLER ( ÇİFT ŞEKERLİLER)

• Maltoz(Arpa şekeri),Laktoz(Süt şekeri),Sükroz(Çay şekeri)dan oluşur.
• İki monosakkaritin birbirine glikozit bağı ile bağlanması sonucu oluşurlar
• .Oluşumları Dehidrasyon olayıdır ve bağ sayısı kadar su açığa çıkar(Bir glikozit bağı= Bir SU)
• Sindirilmeden hücre zarından geçemezler.
• Su da iyi çözünürler
• Tüm disakkaritlerin ortak molekülü Glikozdur.

• Maltoz ve Sükroz bitkisel,Laktoz hayvansal kaynaklıdır.
• Sükroz en bol bulunan disakkarittir.

  3) POLİSAKKARİTLER (ÇOK ŞEKERLİLER)

• Nişasta,Glikojen,Selüloz,Kitinden oluşur.
• Çok sayıda glikoz moleküllerinin glikozit bağı ile birleşmesi sonucu oluşmuşlardır.
• Yapı ve işlevlerini,yapısındaki glikoz molekülleri ve glikozit bağlarının pozisyonu etkiler.
• Sindirilmeden hücre zarından geçemezler
• Depo edilen ve yapıya katılan olarak ikiye ayrılır. Nişasta ve glikojen deposal,Selüloz ve Kitin yapısal polisakkaritlerdir.

1. Nişasta: 

• Yalnızca bitkiler tarafından sentezlenen depo polisakkarittir,hem bitki hem hayvanlarca sindirilebilen moleküldür.
• Bitkiler nişastayı kök,gövde,yaprak ve meyvelerinde lökoplastlarda depo ederler.
• Suda çözünmez.
• İyot damlatıldığında mavi renk oluşur.

    2. Glikojen:

• Hayvan,bakteri ve mantarlarda depo polisakkarittir.
• İnsanda karaciğer ve kasta depo edilir. Karaciğerde depo edilen kan şekerini ayarlamak için,kasta depo edilen yalnızca kas hücreleri için tüketilir.
• Su da kısmen çözünür.

  3. Selüloz.

• Bitkilerin hücre çeperinde bulunan en bol bulunan yapısal polisakkarittir.
• Su da çözünmez.
• İnsanlarda selülozu sindirecek enzimler yoktur.Bu yüzden sindirilmeden vücuttan atılır.
• Otçul hayvanların ise bağırsaklarında selülozu sindirebilen bakteriler vardır.Selülozun sindirimi zor olduğu için otçul hayvanların bağırsakları daha uzundur.

 4. Kitin:

• Yapısında azot bulunduran bir karbonhidrattır.Yapısal bir polisakkarittir
• Böcek ve kabuklular gibi eklem bacaklıların dış iskeletini,Mantarların ise hücre çeperini oluştururlar.
• Su da çözünmezler.